De naam zegt het al. In een voedselbos draait het om eten. Anders gezegd: een voedselbos is een ecosysteem met bovenmatig veel eetbare soorten. Dus bomen, struiken en planten die zo op elkaar afgestemd zijn dat ze elkaar als het ware in stand houden zonder aanvullende bemesting en bestrijdingsmiddelen. De biodiversiteit is hoog en de productiviteit is groot.
Het is dus veel en veel meer dan een moestuin, waarin je soorten netjes in rijtjes plaatst en 1 of 2 keer per jaar oogst. In een voedselbos gaat het veel meer om de balans tussen soorten en weinig inmenging van buitenaf. Je laat de natuur als het ware zijn werk doen. Dat kan alleen als je het bos goed opbouwt in lagen, net zoals in het regenwoud bijvoorbeeld. Met wortels en knollen onderaan en een goede kruinlaag helemaal bovenaan.
Doe je dat goed, dan vullen de planten elkaar aan. Letterlijk. Ze maken gebruik van elkaars voedingsstoffen en creëren zo een bepaalde kringloop. Op een gegeven moment kun je lekker gaan oogsten. Afhankelijk natuurlijk van de soorten die je plaatst, geniet je van noten, zaden, scheuten, vruchten en nog veel meer.
Bekijk deze inspirerende korte film, die heel mooi uitlegt wat een voedselbos is.
Martijn bespreekt de vijf meest gemaakte fouten in het voedselbos.
Martijn vertelt hoe hij dat doet en waar hij rekening mee houdt.
Ik heb al van alles gemaakt uit mijn voedselbos. Kijk naar een paar favourite seizoensrecepten van mij.
Hoe zelfvoorzienend is een voedselbos.
Martijn
Helaas mag je in Nederland niet zomaar overal een voedselbos aanleggen. Gemeenten hebben voor elk stukje grond in Nederland vastgelegd wat je ermee mag doen in een zogenaamd bestemmingsplan.
Via https://www.ruimtelijkeplannen.nl kan je voor elke perceel in Nederland gratis nakijken wat er wel en niet mogelijk is. Het lezen en interpreteren van deze bestemmingsplannen is best lastig.
Kom je er niet uit, dan kan je altijd contact met mij opnemen. Met 15 jaar werkervaring bij de gemeente is het lezen van deze plannen voor mij dagelijkse kost.
In principe is elke grond waar bomen kunnen groeien geschikt voor een voedselbos. Wel is elke plek uniek en kunnen de stappen om te komen tot een gezond voedselbos per locatie enorm verschillen.
Zo zijn de gezondheid van de bodem, reeds aanwezige beplanting en mogelijke vervuiling (in de buurt) een paar voorbeelden die allemaal meespelen hoe te starten. Bij de projecten die ik begeleid beginnen we altijd met een intake sessie.
Tijdens deze sessie nemen we ruim de tijd om de huidige situatie in kaart te brengen. Daaruit volgt een eerlijke weergave van de startsituatie en een plan hoe het voedselbos te ontwikkelen.
Er is een enorme diversiteit mogelijk aan opbrengst uit een voedselbos. Uiteraard is de voornaamste opbrengst voedsel, maar ook kruiden, medicinale planten, verfplanten en hout voor verwerking of als energie zijn mogelijke opbrengsten uit het bos.
Zo hebben wij zelf een stukje aangeplant met extra snelgroeiende hybride wilgen die we om de drie jaar omzagen voor gebruik in onze rocketstove. Afhankelijk van de persoonlijke wensen en eisen van de eigenaar is elk beplantingsplan dat ik opstel maatwerk.
Na 10 jaar zelf ervaring met eten uit ons voedselbos heb ik gemerkt dat er veel voeding te halen valt uit het voedselbos. Wij zijn jaarrond zelfvoorzienend in ons fruit uit het bos.
De notenproductie komt na 10 jaar een beetje op gang en deze zal de komende jaren uiteraard alleen maar toenemen. Meerjarige groenten eten wij vooral in het voorjaar en in het najaar uit het bos. Hoogzomer zijn veel vaste groenten niet lekker en in de winter is er veel minder aanbod.
Ook hebben wij gemerkt dat je een heel ander dieet krijgt met nieuwe smaken als je dit uit je voedselbos haalt. Wij moesten in het begin wennen aan minder zoet en zout en meer gemixte smaken met bitter en zuur. Maar nu zouden we dit pallet aan smaken en vooral de enorme variëteit van ons eten niet meer willen missen.
Dit is een vraag waar geen standaard antwoord op te geven is. Er zijn zoveel factoren die hierop van invloed zijn. Je kunt een voedselbos aanleggen voor een habbekrats maar het kan ook oplopen tot een bedrag van tienduizenden euro’s per hectare.
Voor mij gaat het altijd om de balans tussen de factoren tijd en energie. Hoe meer tijd en energie je er zelf in wilt en kunt steken hoe goedkoper het wordt. Hoe sneller en minder tijd je eraan kunt besteden hoe duurder de aanleg.
Ook hier is mijn uitgangspunt om een eerlijke beschrijving te geven over de te verwachtte kosten. Daarom geef ik bij een intake altijd een indicatief bedrag af van de kosten en benodigde energie om het bos aan te leggen en te ontwikkelen.
Nu er steeds meer (grootschalige) voedselbos projecten komen wordt deze vraag steeds vaker gesteld. Er zijn in Nederland een aantal rekenmodellen in omloop die een mooie opbrengst beloven per hectare.
Echter zijn er in de praktijk nog nauwelijks voedselbossen die oude genoeg zijn om daadwerkelijk hierover harde cijfers aan te leveren. We zitten nog in de pioniersfase. Wel denk ik dat er veel mogelijk is bij de juiste omstandigheden en uitgangspunten. Belangrijke ingredienten daarbij zijn een goed ontwerp, de juiste beplanting, het juiste beheer, maar bovenal de juiste ondernemersgeest van de voedselbos eigenaar.
Net zoals de verschillende lagen van een voedselbos denk ik dat een stapeling van afzetmogelijkeden de meeste succesvolle manier is om een voedselbos rendabel te maken.
Het ontwerpen en begeleiden van een voedselbos is altijd maatwerk.
Zo werk ik met klanten die zoveel mogelijk zelf willen doen. Als expert word ik af en toe gevraagd om mee te kijken bij ontwerp, beplantingskeuze en verdere ontwikkeling. Daarnaast zijn er klanten die het volledige proces van ontwerp tot aanplant aan mij uitbesteden.
Kortom alles is mogelijk maar altijd afgestemd op jouw wensen en eisen.
In principe werk ik het liefste aan projecten in Noord/Oost Nederland. Dit omdat ik graag langdurig betrokken blijf bij de ontwikkeling van het project.
Bij een kort reisafstand gaat dit makkelijker en natuurlijker. Maar soms werk ik aan projecten door heel Nederland. Naast de reisafstand is het voor mij belangrijk om een goede ‘klik’ te hebben met een klant.
Je werkt samen aan de realisatie van een droom. Vaak ontmoet ik mensen waarbij er een heel goed contact is en dan is de afstand minder van belang. Ben je benieuwd welke projecten ik allemaal ondersteun? Kijk hier naar de projecten
Elke week begint er in Twente wel iemand met een voedselbos. Martijn Aalbrecht was een van de allereersten. De Beckumer begon een jaar of 8 geleden met de aanleg van een bos. Nadat hij de eerste jaren vooral leergeld betaalde, plukt hij nu letterlijk de vruchten van zijn werk.
Mail me
Kijk bij
Vraag gratis aan
Bekijk mijn vlog